دست مغان

دشت مغان

دشت مغان جلگه ای زیبا و چشم نواز در استان اردبیل است.دشت مغان از طرف شمال وشرق به جمهوری آذربایجان از جنوب به شهرستان مشکین شهر و از غرب به ارسبارانمحدود می گردد. قسمت عمده دشت مغان در جمهوری آذربایجان و بخشی نیز شمالی ترین قسمت استان اردبیل درایران را تشکیل داده است.

دشت مغان از سه شهر گرمی،بیله سوار و پارس آباد تشکیل شده است. مغان تا سال 13555 یکی از توابع مشکین شهر  محسوب می شد و در این سال از شهرستان مشکین شهر جدا و بعنوان یک شهرستان مستقل در چارچوب تقسیمات کشوری به شمار آمد و شهر گرمی به مرکزیت آن تعیین شد.

دشت مغان در قسمت شمالی این منطقه به دشت همیشه بهار ایران معروف است. دشت مغان یکی از قطبهای مهم کشاورزی ودامپروری ایران است . سراسر دشت مغان به  علت حاصلخیزی خاک، دمای مساعد وموقعیت خاص منطقه ای زیر کشت اقسام غلات، حبوبات و علوفه قرار می گیرد بی مناسبت نیست که مغان را انبار غله آذربایجان می گویند.

بطور کلی چهره طبیعی دشت مغان به سه قسمت کوهستانی،  کوهپایه ای و جلگه ای تقسیم میشود:

نواحی کوهستانی دشت مغان :

ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه راشامل می گردد که با شیب بیش از۱۰درصد از ارتفاع حداقل ۱۰۰متر به سمت جنوب و غرب برمیزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود۷۰۰متر می رسد. دهستان قشلاق غربی، قسمتهای از بخش اصلاندوز، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی در این نواحی قراردارند.

نواحی کوهپایه ای دشت مغان :

بطور کلی زمین های کمتراز۱۰۰مترارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را می توان جزو این ناحیه به حساب آورد. شیب زمین در این نواحی حدود ۱ تا ۱۰ درصد می باشد، کلا اراضی مساعدبرای فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وسکونت انسانی محسوب می گردد.قسمتهایی از بخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز در این نواحی واقع شده اند.

نواحی جلگه ای دشت مغان :

درشمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتر از 5 درصد تا سواحل رود ارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاک های آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماما زمینهای عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردار می باشد. این نواحی تا ارتفاع حداقل ۳۰متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان تداوم می یابد.

محیط زیست دشت مغان:

براساس مطالعات به عمل آمده توسط گروه پرنده شناسیسازمان حفاظت محیط زیست کشور در تالاب های دشت مغان انواع پرندگان کوچنده آبزی همچون پلیکان خاکستری،  اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، مرکوس سفید، قوی گنگ، قوی فریادکش، قوی کوچک، غاز خاکستری و بالکان کوچک مشاهده شده است .

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی منطقه مغان عبارتند ازقلعه اولتان مغان، برج قارلوجا، تپه خرمن، تپه نادر اصلاندوز، پل تاریخی خمارلو - مغان، زیستگاه خروسلوی مغان، زیستگاه آقابابا ، زیستگاه حسن دره سی، گورستان اصلاندوزمغان، گورستان کورلار کورعباسلوی مغان، دریاچه سد شهرک مغان، سواحل زیبای آراز چایی (رود ارس)، جنگل های مغان

تپه نادری (نادرشاه افشار) اصلاندوز مغان :

تپه عظیم نادر در جنوب غربی شهر اصلاندوز مغان در تلاقی  رودخانه آراز (ارس) و قره سو (دره رود) قرار دارد. بلندی این تپه 30 متر و محیط اطراف آن حدود 1500 متر و طول آن 120 متر و عرض آن حدود 100 متر است. به ظاهر تپه نادری از هزاره اول پیش از میلاد تا اواخر سده یازدهم هجری قمری مسکون بوده شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد نیز برسد. از اشیای مکشوفه در تپه نادری می توان  سفال خشت پخته دوران پارتی، سفالهای منقوش دوره اسلامی، تعداد زیادی سنگ انسبیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد. تپه نادری از منظر تاریخی قابل توجه است در  این مکان بود که نادرشاه جهت خلع شاه طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشکیل داد و سران کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند که منجر به خلع طهاسب میرزا و رسیدن وی  به تخت سلطنت شد.

قلعه اولتان:

قلعه اولتان در 500 متری روستای اولتان، کنار رودخانه آراز (ارس) قرار دارد و در زمین صافی به ابعاد 800*400 متر بنا گردیده است. دور تا دور قلعه اولتان را دیوار بزرگ خشتی به قطر 92/5 متر احاطه کرده و آثار خندق بزرگی به عرض  30 متر که سه سمت آن را فرا گرفته، دیده می شود. جبهه شمالی آن رود آراز (ارس)،و روستای اولتان در قسمت جنوبی این قلعه است وضع ظاهری ساختمان مانند قلاع نظامی است. بانیان نخستین قلعه اولتان، اشکانیان بوده اند و به واسطه استحکام و موقعیت مناسبی که این قلعه داشته تا قرن دوازدهم هجری از آن استفاده شده است. سفالهای بی نظیر و متنوع دوره های مختلف اسلامی قلعه اولتان در خور توجه است. درون محوطه قلعه اولتان نیز تپه هایی وجود داردکه  واحد های کوچک ساختمانی بوده و ساختمانه های عمده و اصلی در ضلع شرقی قرار داشته، که به علت تغییر مسیر رودخانه آراز (ارس) قسمتی از آن شسته شده و از بین رفته و با وجود این، قسمت اعظم آن هنوز در زیر خاک مدفون است.