انقلابهای رنگی

اطلاعات عمومی

مطالب علمی،پزشکی،سیاسی،نظامی

انقلاب مخملی ایران و اوکراین

مقدمه

شیوه‌های تبلیغات انتخاباتی حامیان کاندیدای مطرح دوم خرداد و حوادث و ناآرامی‌های پس از آن در تهران و برخی شهرهای بزرگ کشور در اعتراض به نتایج بدست آمده از انتخابات، ناخودآگاه یادآور انقلاب‌های مخملی انجام شده چند سال گذشته در کشورهای باقیمانده از بلوک پیشین شرق، یعنی چکسلواکی در سال 1989، صربستان طی دو مرحله در سال‌های ۱۹۹۷ و ۲۰۰۰، گرجستان در سال ۲۰۰۳، اوکراین در سال ۲۰۰۴ و قرقیزستان در سال ۲۰۰۵ است که طی آن هیات حاکمه این کشورها جای خود را به حکومت‌های طرفدار غرب و ایالات متحده آمریکا دادند.

انقلاب رنگی یا مخملی چیست؟

انقلاب‌های «رنگین» یا «مخملی» به تحولات و دگرگونی‌های سیاسی و برخوردهای منفی بدون خونریزی مردمی با حکومت‌هایی اطلاق می‌شود که میانه خوبی با غرب و در راس آن ایالات متحده ندارند و از نگاه غرب به عنوان حکومت‌هایی متعصب، دیکتاتور و خودرای شناخته می‌شوند. در تمامی این انقلاب‌ها، هدف روی کار آوردن دولت و اشخاصی است که گزینه مناسبی برای پیگیری اهداف غرب هستند.

با مطالعه و بررسی انقلاب‌های مخملی انجام شده در کشورهای مختلف، می‌توان ویژگی‌های مشترک آن‌ها را به شرح زیر بیان کرد:

1- طرح شعارهای دفاع از دموکراسی و آزادی

2- متهم کردن دولت به فساد مالی و سیاسی و ناکارآمد جلوه دادن آن

3- سیاه‌نمایی و بحرانی جلوه دادن اوضاع کشور در حوزه‌های مختلف

4- مشخص کردن ایام انتخابات به عنوان فرصتی برای ایجاد تغییر و سازماندهی هواداران برای پیروزی با یک رنگ و نماد خاص

5- برخورداری مخالفین از حمایت‌های مالی، سیاسی و تبلیغاتی غرب

6- اعلام زودهنگام پیروزی در انتخابات و متهم نمودن دولت به تقلب گسترده و اعتراض به نتیجه آن از سوی مخالفین

7- فراخوان مردم به مبارزه منفی و نافرمانی مدنی به صورت مسالمت‌آمیز با هدف ابطال انتخابات

8- دستیابی به قدرت سیاسی با پشتوانه اعتراضات مردمی و انجام تغییرات در حوزه‌های مختلف

ویژگی‌های انقلاب نارنجی اوکراین

 نکته قابل تامل در حوادث پس از انتخابات ایران، شباهت‌های بسیار نزدیک این حوادث با انقلاب نارنجی سال 2004 اوکراین است که به نظر می‌رسد در کنار الگوبرداری از سایر انقلاب‌های رنگین مشابه، الگوی اصلی حوادث اخیر ایران، انقلاب نارنجی سال 2004 اوکراین بوده است.

با پایان یافتن دوران ریاست جمهوری «کوچما» در سال 2004، رقابت برای تصدی کرسی ریاست جمهوری میان گروه‌های سیاسی اوکراین آغاز شد.

کوچما که دیگر فرصتی برای شرکت مجدد در عرصه رقابت‌های انتخاباتی نداشت، «ویکتور یانوکوویچ» نخست‌وزیر وقت اوکراین که تفکراتی موافق با دولت، شخص کوچما و در تضاد با غرب داشت، را به عنوان کاندیدای مورد حمایت خود در انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی کرد.

در جناح مقابل نیز کاندیدای اصلی اپوزیسیون مخالف دولت و مورد حمایت غرب یعنی «ویکتور یوشچنکو» که سابقه ریاست بانک مرکزی اوکراین را در سوابق کاری خود داشت، وارد عرصه شد.

دور اول انتخابات، 31 اکتبر 2004 برگزار شد و در حالی که رسانه های حامی یوشچنکو قبل از پایان شمارش آراء مدعی شدند براساس آمارهایی که ناظران داده‌اند وی پیروز انتخابات است، اما کمیته برگزاری انتخابات پس پایان شمارش آراء، ضمن گزارش نتیجه قطعی، به دور دوم کشیده شدن انتخابات را اعلام کرد.

در همین حال، دور دوم انتخابات روز 21 نوامبر 2004 در فضایی ملتهب و پرتنش برگزار شد. در این دور نیز رسانه‌های حامی یوشچنکو قبل از پایان شمارش آراء، وی را با 49 درصد در مقابل 45 درصد آرای یانوکوویچ، پیروز اعلام کردند، اما یک روز بعد، ویکتور یانوکوویچ از سوی ستاد مرکزی انتخابات، به عنوان نامزد برنده معرفی شد.

 آغاز درگیری و اغتشاشات خیابانی

در واکنش به این نتیجه و در راستای اجرای انقلاب نارنجی که از ماه‌ها قبل زمینه برای اجرای آن فراهم شده بود، طرفداران یوشچکنو در شهرهای غربی اوکراین و پایتخت، نسبت به اعلام نتایج، اعتراضات خود را آغاز کردند و نتایج انتخابات را بی‌اعتبار خوانده و خواستار ابطال و برگزاری مجدد انتخابات شدند.

به دنبال این حوادث و حضور مستمر معترضان در خیابان‏ها و محاصره ساختمان‏های دولتی که تحت کنترل معترضان درآمده بود، مواضع رسمی نیز کم‌کم نرم‏تر شد تا اینکه در 7 دسامبر 2004، دادگاه عالی اوکراین رای به ابطال و برگزاری مجدد انتخابات ریاست جمهوری داد.

پس از ابطال انتخابات، در روز 26 دسامبر، انتخابات با حضور 12 هزار ناظر بین‌المللی برگزار شد که طی آن، با جریان‌سازی‌های صورت گرفته، یوشچنکو با 15 میلیون و 115 هزار و 712 رای و کسب 51 درصد آراء، برنده نهایی انتخابات معرفی شد و انقلاب نارنجی با موفقیت به نتیجه رسید.

حمایت آمریکا از اغتشاشات خیابانی در اوکراین

روزنامه "گاردین" در همان ایام طی مقاله‌ای با عنوان "پشت پرده انقلاب نارنجی اوکراین" به قلم "میشل خوسودوفسکی" در مورد حمایت‌های غرب از یوشچنکو نوشت: "ویکتور یوشچنکو نامزد اپوزیسیون در انتخابات ریاست‌جمهورى اوکراین قویاً از حمایت  واشنگتن برخوردار است. او نه فقط از طرف صندوق بین‌المللى پول و جامعه مالى بین‌المللى حمایت می‌شود، بلکه از تأیید «بنیاد ملى براى دموکراسى»، «موسسه خانه آزادى» و «انستیتوى جامعه باز» متعلق به جورج سوروس نیز برخوردار

 است."

در این راستا، واشنگتن حمایت‌های خود را از یوشچنکو دریغ نکرد و تا پایان کار و به پیروزی رساندن وی، با او همراه بود.

پس از پیروزی انقلاب نارنجی، سناتور «مک‌کین» آمریکایی اعلام کرد: "تمامی این حرکت انقلابی مدیون اینترنت بود و این فعالان سیاسی بودند که با استفاده از اینترنت، با مخالفان خود در تماس بوده و آن‌ها را سازماندهی می‏کردند."

روزنامه "نیویورک‌تایمز" نیز از کمک 65 میلیارد دلاری آمریکا برای پیروزی انقلاب نارنجی اوکراین و روی کار آوردن یوشچنکو پرده برداشت.

در ادامه، با بررسی فیلم مستند 90 دقیقه‌ای "انقلاب نارنجی اوکراین" ساخته "یورک زیمرمن" به بررسی  تاکتیک‌ها و روش‌های به کار گرفته در انقلاب مخملی موفقیت‌آمیز اوکراین پرداخته و سپس این روشها و تاکتیک‌ها را با اتفاقات اخیر پس از انتخابات ایران مورد مقایسه قرار می‌دهیم. 

الف) مقایسه برنامه‌های ایام تبلیغات انتخابات اوکراین و انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران

 1- الف) رفتارها و برنامه‌های ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری اوکراین 

1- انتخاب رنگ نارنجی به عنوان نماد: شال نارنجی یوشچنکو، نماد انقلاب مسالمت‌آمیز هوادارن وی و تغییر ساختار سیاسی اوکراین بود که حامیان یوشچنکو در ایام تبلیغات انتخاباتی در تمامی صحنه‌ها با پرچم، تی‌شرت، شال گردن، سربند، بازوبند، کلاه و عکس‌های یوشچنکو با زمینه نارنجی حاضر می‌شدند.

2- برگزاری تجمعات طولانی‌مدت تبلیغاتی در خیابان‌ها و مانور دادن با رنگ‌های نارنجی و سخنرانی یوشچنکو در این تجمعات

3- سیاه‌نمایی اقدامات دولت کوچما که از کاندیداتوری رقیب یوشچنکو یعنی یانوکوویچ حمایت می‌کرد و بحرانی جلوه دادن اوضاع اقتصادی و سیاسی اوکراین و ناکارآمد جلوه دادن دولت.

4- متهم نمودن دولت اوکراین به خشونت، ترور مخالفان، فساد مالی، اداری و سیاسی

5- وارد کردن اتهام محکومیت قضایی و دروغ‌گویی به یانوکوویچ.

6- تشکیک در سلامت انتخابات و این‌که چون دولت و برگزارکنندگان انتخابات، هم تفکر با یانووکویچ هستند احتمال تقلب بسیار بالاست.

7- القای پیروزی صددرصدی یوشچنکو در انتخابات: در این مورد یوشچنکو و اطرافیان وی همواره اعلام

 می‌کردند که اگر تقلبی در برگزاری انتخابات صورت نگیرد، وی حتماً پیروز خواهد شد.

8- اعتراض به حمایت رسانه‌های دولتی از یانوکوویچ و اعلام اینکه یوشچنکو از تبلیغات رسانه‌ای دولتی

محروم است.

9- طراحی اقدام علیه یوشچنکو و انتشار خبر مسمومیت غذایی وی که در افزایش محبوبیت و بالا رفتن آراء نقش قابل توجهی داشت.

10- اعلام زودهنگام نتیجه انتخابات با پیروزی یوشچنکو قبل از شمارش آراء و تبریک پیروزی از سوی رسانه‌های خارجی و داخلی حامی وی: این رسانه‌ها تنها ساعتی پس از پایان رای‌گیری اعلام کردند که یوشچنکو، پیروز قطعی انتخابات شده است.

2- الف) رفتارها و برنامه‌های ایام تبلیغات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران

1- انتخاب رنگ سبز به عنوان نماد: ستاد مرکزی کاندیدای مطرح اصلاح‌طلبان در انتخابات دهم ریاست جمهوری، رنگ سبز را به عنوان نماد تبلیغاتی خود معرفی کرد و این کاندیدا، در برنامه‌های تبلیغاتی خود همواره با شال گردن سبز در جلسات حاضر می‌شد و حامیانش نیز در این ایام و پس از آن، در تمامی صحنه‌ها از تی‌شرت، مانتو، شال گردن، سربند، بازوبند، مچ‌بند و عکس‌های نامزد مورد علاقه خود با زمینه سبز استفاده می‌کردند.

2- برگزاری تجمعات مستمر و حضور روزانه و شبانه در خیابان‌ها و میادین اصلی شهرهای بزرگ: در ایام تبلیغات، همواره شاهد حضور روزانه و شبانه هواداران کاندیدای اصلی اصلاح طلب با تی‌شرت، شال گردن، سربند، بازوبند و مچ بند سبز و عکس‌های نامزد مورد علاقه خود در خیابان‌ها و میادین اصلی شهرهای بزرگ کشور و به ویژه میادین و خیابان‌های اصلی و مورد توجه تهران و همچنین مانورهایی در قالب زنجیره‌های انسانی هواداران بودیم.

3- سیاه‌نمایی اقدامات دولت از سوی کاندیداهای اصلاح‌طلب و اطرافیان آن‌ها در سخنرانی‌های مختلف تبلیغاتی و بحرانی جلوه دادن اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور و ناکارآمد جلوه دادن دولت: در ایام تبلیغات به کرات شاهد سیاه‌نمایی عملکرد دولت از سوی کاندیداهای اصلاح‌طلب و حامیان آن‌ها در سخنرانی‌ها، مناظره‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها و سایت‌های خبری حامی آن‌ها بودیم و بارها اعلام کردند که کشور در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و تداوم شرایط موجود، کشور را با خطر مواجه می‌کند. البته کاندیدای اصلی اصلاحات نیز بارها در سخنرانی‌های مختلف خود، علت حضور در عرصه انتخابات پس

از 20 سال سکوت را، "احساس خطر" از تدوام وضع موجود اعلام کرد.

4- متهم نمودن دولت به تحجر و خشونت، برخورد با منتقدان و مخالفان، فساد مالی و اداری: زیر سوال بردن طرح امنیت اجتماعی و گشت ارشاد از سوی کاندیداهای اصلاح‌طلب و متهم کردن دولت به برخوردهای خشن با جوانان در قالب این طرح، وارد کردن اتهام برخورد با منتقدان و مخالفان دولت از طریق تعطیلی روزنامه‌ها و سایت‌ها و عدم اجازه نشر برخی کتاب‌ها، متهم کردن برخی اعضای کابینه دولت به رانت‌خواری و فساد مالی- که نمونه بارز آن را در مناظره‌های تلویزیونی احمدی‌نژاد با نامزدهای اصلاح طلب مشاهده شد- و همچنین انتشار شب‌نامه‌ها و تهیه نمودارهایی مبنی بر خویشاوندسالاری و پارتی‌بازی در کابینه دولت و ... از نمونه‌های برجسته وارد کردن این اتهامات به دولت بود.

5- وارد کردن اتهام دروغ‌گویی به دولت و رئیس‌جمهور: کاندیدای مطرح جریان اصلاحات، بارها و بارها اتهام دروغ‌گویی را به رئیس‌جمهور و دولت و این‌که این دولت، آمارهای غلط و کذب به مردم ارائه می‌دهد را در گفت‌و‌گوها و مناظره‌های تلویزیونی خود مطرح کرد و هواداران وی نیز در تجمعات، همواره پوسترهایی با عناوین" دروغ ممنوع"، "خسته‌ایم از دروغ" و... بالای سر می‌بردند و شعار "دروغگو، دروغگو" سر می‌دادند.

6- القای از بین رفتن وجهه بین‌المللی ایران بر اثر سیاست‌های دولت: در ایام تبلیغات، در سخنرانی‌های مختلف از سوی کاندیداهای اصلاح‌طلب و اعضای ستادهای آن‌ها، چندین بار اعلام شد که سیاست خارجی دولت ضعیف بوده و این دولت به تنش با کشورهای دیگر دامن زده و بر اثر سیاست‌های آن، روابط ما تنها به چند کشور فقیر و ضعیف آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین محدود شده و حتی کاندیدای برجسته اصلاح طلب، در مناظره خود با احمدی‌نژاد اعلام کرد که "ملت ما در جهان، خوار شده است".

7- تشکیک در سلامت انتخابات و القای بی‌اعتمادی نسبت به برگزارکنندگان و مطرح کردن احتمال انجام تقلب: این بخش بسیار مورد تاکید کاندیداهای اصلاح طلب و حامیان آن‌ها در روزهای تبلیغات بود و در اکثر سخنرانی‌های خود از این مسئله ابراز نگرانی می‌کردند که چون برگزارکنندگان انتخابات همه از یک تفکر و نزدیک به تفکر احمدی‌نژاد هستند بنابراین احتمال تقلب بسیار بالاست و در همین ارتباط هم پیشنهاد "حضور ناظران بین‌المللی برای برگزاری انتخابات" از سوی یکی از اطرافیان آنها ارائه شد و در همین ارتباط، کمیته‌ای به نام صیانت از آراء نیز تشکیل شد. در همین حال هواداران نامزد اصلی اصلاح طلب  نیز در تجمعات شبانه و روزانه خود در میادین و خیابان‌ها همواره شعارهایی همچون" اگر تقلب بشه / ایران قیامت میشه"، " اگر تقلب نشه / ... اول میشه" و... سر می‌دادند و شایعاتی هم در قالب پیامک درباره " استفاده از خودکارها با جوهر پاک‌شونده در حوزه‌های اخذ رای"، " لزوم رای ندادن در مساجد" و ... انتشار داده می‌شد.

 8- القای پیروزی صددرصدی کاندیدای مطرح جریان اصلاحات در انتخابات: اطرافیان این نامزد اصلاح طلب همواره اعلام می‌کردند که اگر تقلبی در برگزاری انتخابات صورت نگیرد وی حتماً پیروز خواهد شد و تاکید آن‌ها بر این مسئله، تکیه بر نظرسنجی‌هایی بود که موسسه‌های حامی وی انجام داده بودند.

9- اعتراض به صداوسیما و متهم کردن آن به حمایت از احمدی‌نژاد: در روزهای تبلیغات انتخابات بارها و بارها نامزدهای اصلاح طلب نسبت به عملکرد صداوسیما اعتراض کرده و روزنامه‌ها و رسانه‌های حامی آن‌ها نیز صداوسیما را طرفدار احمدی‌نژاد معرفی کردند و نامه‌ای هم از سوی آنها در اعتراض به عملکرد صداوسیما به ضرغامی رئیس این سازمان نوشته شد.

10- اصلاحات خون می‌خواهد!: یکی از تئوریسین‌های جریان اصلاحات در نشست محرمانه با اعضای این جریان گفته بود اصلاحات به پیروزی نمی‌رسد مگر این‌که در این راه خون ریخته شود. عضو دیگر این جریان تاکید کرده بود که انتخابات این جریان باید "پاکستانیزه" شود؛ یعنی بی‌نظیر بوتویی باید ترور شود تا آصف‌علی زرداری به پیروزی برسد.

بررسی وقایع سال 2004 اوکراین نشان می‌دهد که مظلوم‌نمایی همان اتفاقی بوده است که در انقلاب اوکراین با مسموم شدن ناقص یوشچنکو صورت گرفت. در ایران نیز برخی اخبار غیررسمی حاکی از تلاش برای ترور ناکام و نمایشی نزدیکان مطرح کاندیداهای اصلاحات بود.

11- اعلام پیروزی زودهنگام از سوی کاندیدای اصلی جریان اصلاحات قبل از پایان شمارش آراء: در شب برگزاری انتخابات و در حالی که به واسطه تمدید زمان اخذ رای، رای‌گیری در ساعت 22 جمعه شب به پایان رسید، کاندیدای مطرح اصلاح طلب طی اطلاعیه‌ای که در ساعت 23 و 1 دقیقه و 54 ثانیه از سوی سایت"قلم نیوز" منتشر شد اعلام پیروزی کرد و در همان شب، نشست خبری خود را با خبرنگاران برای اعلام پیروزی خود نیز برگزار کرد. در همین حال، به فاصله دقایقی به پایان رای‌گیری، دو عضو جریان اصلاحات در مصاحبه‌هایی با سایت قلم‌نیوز، از پیروزی "30 میلیونی" و یا پیروزی "60درصدی" براساس اطلاعات رسیده به آن‌ها خبر دادند.

ب) مقایسه رفتارهای پس از انتخابات اوکراین و برنامه های پس از انتخابات 22 خرداد ایران در راستای عملیاتی شدن انقلاب مخملی

1- ب) برنامه‌های پس از انتخابات اوکراین در راستای عملیاتی شدن انقلاب نارنجی:

1- اعتراض به نتیجه انتخابات و دعوت از مردم برای حضور در خیابان‌ها و میادین شهر و در ادامه برپا کردن چادر در میدان اصلی (میدان استقلال) شهر کیف.

2- اعتراض به نهادهای دولتی برگزارکننده انتخابات، متهم کردن آن‌ها به تقلب و درخواست برای ابطال

انتخابات و رای‌گیری مجدد.

3- حضور یوشچنکو در تجمعات و سخنرانی در میان آن‌ها و تاکید بر اعتراضات آرام و پرهیز از هرگونه خشونت در اعتراضات.

4- اعتراض به این‌که کمیته برگزاری انتخابات درهای مکان شمارش آراء را در لحظه شمارش،به روی ناظران انتخاباتی یوشچنکو بسته است.

5- حمایت گسترده رسانه‌های مورد حمایت غرب و آمریکا از جمله در قالب شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی و سایت‌های اینترنتی از معترضان و مخالفان و تحریک آن‌ها برای ادامه اعتراضات.

6- انعکاس گسترده تحولات اوکراین توسط سی‌ان‌ان، بی‌بی‌سی و یورو‌نیوز و هدایت افکار عمومی این کشور.

7- ادعای مخدوش شدن آراء یوشچنکو از سوی کمیته برگزاری انتخابات از طریق پاشیدن اسید بر روی آنها.

8- اعتراض به تمدید زمان رای‌گیری و القای این‌