زندگی مرکل

رسش برای بسیاری مطرح بوده و هست : چگونه زنی مانند مرکل ، اهل آلمان شرقی که در زمان سلطه کمونیست ها بر آن کشور حتی در شغل و معیشت روزانه خود گرفتار دشواری های فراوان بود ، توانسته پله های ترقی را چنان طی کند که رقبای مرد خود را در آلمان غربی کنار زند و به عنوان نخستین زن در طول تاریخ کشور آلمان به مقام صدارت اعظمی دست یابد ؟

این راز نه تنها برای اهل سیاست که برای طرفداران جنبش های زنان و حتی دیگر مردمان جالب است . همه می خواهند بدانند این مرکل کیست که ناگهان سرو کله اش در سطوح بالای سیاست جهانی ظاهر شده است ؟

ویژگی های روحی و فکری و اخلاقی اش چیست که به یاری آن توانسته است به رهبری کشوری چون آلمان دست یابد ؟ چه فکرهایی در سر دارد و ایده های او در مورد مسائل گوناگون سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی چیست ؟ و سرانجام زندگی خصوصی او چگونه بوده است ؟ بر این اساس طبیعی است که زندگینامه های مرکل می باید بازار خوبی داشته باشد .

در میان منابع متعدی که درباره آنگلا مرکل منتشر شده ظاهراً تاکنون موثق ترین و بهترین اثر، تالیف ولفگانگ اشتوک بوده است ، اما چرا ؟ جدا از اینکه اشتوک روزنامه نگاری حرفه ای و موفق است و حتی صرف نظر از اینکه اثر او مورد تایید دفترصدراعظم آلمان قرار گرفته ، حقیقت آن است که ولفگانگ اشتوک بیش از هر روزنامه نگار دیگری با مرکل دیدار و گفتگو داشته است . اطلاعات هیچکس درباره زندگی مرکل به پای اطلاعات اشتوک نمی رسد ، حتی قاطعانه می توان گفت هیچکس به اندازه اشتوک از زندگی خصوصی مرکل اطلاع ندارد . پروفسور دکتر اشتوک ، سالهاست روزنانه نگاری سیاسی به شکل حرفه ای شمرده می شود . او ابتدا در آلمان شرقی و بعدها در روزنامه فراکفورتر آلگماینه گزارشگر بود . 

اشتوک همزمان دبیر سیاسی برلینرتسایتونگ و هفته نامه هفتگی فوکوس و نیز ویژه نامه یکشنبه دی ولت است . افسون به آن او در مقام استاد دانشگاه در رشته روزنامه نگاری ، درمناسبات سیاسی برنامه ریزها و مدیریت جلسه ها و مراسم سیاسی نیز فعال است .

اما اشتوک در کتاب خود ، چگونه به مرکل پرداخته است ؟ نشریه معروف سوئیسی نوی تسوشرتسایتونگ می نویسد :« اشتوک تصویری رنگی از مرکل را نشان ما می دهد که وارد ماجراجوییهای سیاسی شده است .» کمابیش همه نقدهایی که درباره کتاب اشتوک نوشته شده است بر دو نکته تایید می کند ، نخست اینکه نگاه اشتوک به مرکل توام با حسن نیت و دوستانه است . نویسنده آنکارا اعتراف می کند که از دوستداران صدراعظم جدید به شمار می رود و نگاهش نگاهی بیشترهمدلانه است تا انتقادی . 

دوم آنکه زندگینامه نوشته اشتوک بیشتر سیاسی است – همانگونه که در عنوان آن نیزآمده – تا خصوصی !

ما می دانیم که مرکل به شدت از سخن گفتن درباره زندگی خصوصی خود ، درباره همسر سابقش ، درباره عدم بچه دارشدنش ، زندگی خانوادگیش و... پرهیز می کند . او قاطعانه خبرنگارن فضولی را که قصد سرک کشیدن به زندگی شخصی اش را دارند ، سرجای خود می نشاند .



و به این ترتیب زندگی خصوصی مرکل بدل به نوعی راز برای همگان در آمده است ، درست برخلاف رقیب پیشین او گرهارد شرودر که مطبوعات همواره آکنده از حواشی زندگی او بود ، از مسایل خانوادگی او گرفته تا اینکه آیا صدراعظم موهایش را رنگ می کند یا نه ؟ اشتوک به پیروی از مرکل نشان می دهد که سیاستمداران را باید براساس اعمالشان سنجید نه براساس ویژگی های شخصیتی و زندگی خصوصی شان . اشتوک مسیری را که مرکل از فروترین مشاغل در آلمان شرقی تا به صدارت اعظمی جمهوری فدرال طی کرد ، ترسیم می کند ، و پله به پله نشان می هد که مرکل در حیات سیاسی چه کرده و از چه راهی رفته است ، بی آنکه چندان وارد شخصیت غیرسیاسی او شده باشد . 

البته به رغم این ، بهرحال این اثر بیش از آثار دیگر برخی مسایل خصوصی مرکل را برای ما آشکار می کند .

بدون کتاب اشتوک ما از همان اندک اطلاعات در باره همسر سابق مرکل ، خانوده پدری ، مرکل و زندگی اش در آلمان شرقی محروم بودیم . سخن را کوتاه کنیم ، کتاب اشتوک ، اثری آسان خوان درباره زنی است که با سخت کوشی خود از ویرانه های آلمان شرقی تا بالاترین مقام سیاسی جمهوری فدرال آلمان صعود می کند . 

او بر صراحت و هوش مرکل تایید می کند و از مرکل تصویر سیاست مداری را ارائه می دهد که به رغم جدیت و قاطعیت فوق العاده اش ، اهل منطق و گفتگو است و به حرف رقیب خود به دقت گوش می دهد و هرگز شتاب زده تصمیم نمی گیرد ، آدمی که آماده پذیرفتن اشتباه خود و جبران تصمیمات نادرست همکارانش است ، کسی که مسئولیت پذیر و پاسخگوست و نمی کوشد لغزش های خود و یارانش را بپوشاند یا حتی توجیه کند . با اینکه اشتوک معترف است که نگاهی مثبت به خانم صدراعظم دارد ، اما کتابش عاری از سانتی مانتالیسم است ، گفتارهای اشتوک درباره مرکل به دقت سنجیده شده است و همدلی او هیچ نشانی از شیفتگی احساساتی ندارد .

اشتوک در بخشها و قطعات کوتاهی نگاهی سریع به مشی و شیوه سیاسی مرکل دارد واز این رو می توان گفت آرایش کتاب او زیرکانه است . او مختصر ومفید و به دور از پیچیدگی ، زندگی سیاسی مرکل را شرح میدهد . گفتنی است اشتوک نه به شکل خطی و سنتی شرح حال خود را از کودکی مرکل آغاز نمی کند بلکه به شیوه ای زیرکانه ومدرن تر مراحل زندگی مرکل را جابجا می کند و با آوردن فلاش بک هایی ، به اثر خود جذابیت می بخشد . به این ترتیب ما شرح حال را از سقوط آلمان شرقی آغاز می کنیم و در خلال کتاب گهگاه به کودکی و زندگی ومرکل در آلمان شرقی باز می گردیم . گفتنی است مترجم کتاب با افزودن تصاویر و مقدمه و موخره کوتاه بر اصل اثر کوشیده است بر جذابیت نسخه فارسی کتاب اشتوک بیافزاید .