فروپاشی یک ابر قدرت(اتحاد شوروی)

حیرت انگیزترین و مهمترین نمونه دموکراتیزاسیون یک دیکتاتوری حزبی در دهه 90.80.در بزرگترین و قدرتمندترین کشور کمونیستی،یعنی اتحاد شوروی بوقوع پیوست،اما این فرآیند تا هنگام تجزیه این دولت فدرالی به جمهوری های تشکیل دهنده آن و در نتیجه پایان یافتن حیات این ابر قدرت و همچنین کهن ترین رژیم و حزب کمونیستی جهان،به انجام نرسید.اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی یا اتحاد شوروی رسما یک دولت فدرالی متشکل از پانزده جمهوری بود که تحت کنترل مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی قرار داشتند،در اواخر دهه 1980 رهبر جدید و رژیم، گورباچف و ائتلاف اصلاح طلبان طرفدار وی، سیاستهایی را در قالب آزادسازی اقتصادی و برقراری محدود دموکراسی، به منظور احیا یا اصلاح نظام سیاسی شوروی به مرحله اجرا در آوردند. طی چند سال نشانه هایی از یک گذار شخصی به دموکراسی به چشم میخورد،به طوری که گورباچف در جهت تحکیم موقعیت شخصی خود گام برداشت، از تضعیف کنترل حزب بر جامعه و دولت حمایت کرد و با اتخاذ یک رویکرد سوسیال دموکراتیک به جای نگرش لنینیستی در سیاست،در صدد اعمال سلطه بر حزب بر آمد.پریزدینت گورباچف در آوریل و اوت 1991 فرصت آن را داشت که با جمهوری روسیه و برخی از دیگر جمهوریها برای انعقاد یک پیمان اتحاد که میتوانست سیستم قدیمی فدرالیسم را البته به گونه ای شکننده تر،حفظ کند،به توافق برسد. با این حال، وقوع کودتای نافرجام اوت علیه گرباچف، مانند تمام کودتاهای ضد انقلابی نا فرجام تاثیر عمده ای بر رادیکال شدن انقلابیون داشت به طوری که مانع امضا رسمی این پیمان شد علاوه بر این پرزدینت یلتسین از جمهوری روسیه، در مقام رهبر مخالفان گسترده کودتا به یک قهرمان تبدیل شده بود و از وجهه دموکراتیک خود به عنوان رئیس جمهوری که به طور مستقیم در انتخابات روسیه برگزیده شده بود،در جهت تحکیم موقعیت خود بهره برداری کرد.بنابراین گورباچف در موقعیتی نبود که بتواند در برابر فشارهایی که منجر به فروپاشی اتحاد شوروی شد، مقاومت کند.بدین ترتیب در دسامبر 1991 اتحاد جماهیر شوروی جای خود را به اتحادیه سست بنیان تر کشورهای مستقل مشترک المنافع داد.